پرسش هاي کودکان درباره تولد و بلوغ و نحوه پاسخگويي به آنها

نويسنده: دکتر ميريام استوپارد
عوامل بسياري سبب برانگيختن من براي نوشتن اين مقاله شده اند و اولين آن ها اين بوده است که به شخصه بر اين باورم که به بچه ها بايد حقيقت را گفت، همان مسأله اي که هميشه معضل والدين بوده است.
هنگامي که با يک سؤال حساس فرزند خود مواجه مي شويد، در وهله ي نخست مي خواهيد پاسخ درستي به آن بدهيد، اما بعد احساس مي کنيد کودک هنوز آماده ي شنيدن چنين جزئياتي نيست.
به هر صورت در هر دو مورد حق با شماست؛ اما بهتر است به جاي ناپسند شمردن آن سؤال يا طفره رفتن از پاسخگويي به آن، سومين راه يعني گفتن آن مقدار از حقيقت را که فرزند شما قادر است درک کنيد برگزينيد.
کودکان به طور ذاتي کنجکاوند و از زماني که بتوانند سؤال بسازند (حدود دو سالگي) با پرسيدن کلمات استفهمامي چرا، چه چيز، کجا، و چگونه به بمباران پدر و مادر خود ادامه خواهند داد. بايد دانست که پاسخگويي به پرسش هايي نظير "ماشين چگونه کار مي کند؟" در مقايسه با پرسش هايي نظير "من از کجا آمده ام؟" بسيار متفاوت است. در چنين شرايطي، بر اساس حقايق و واقعيت هاي ساده شروع به رساندن مفاهيم
حقيقي کنيد و زماني که فرزند شما بزرگ تر شد، اطلاعات پيچيده تر را براي او توجيه کنيد.
به عنوان مثال، عده ي کمي از کودکان مي توانند تا قبل از هشت سالگي با سازوکارهاي جنسيتي رو به رو شوند، عده اي از آنان در برخورد با اين مسائل به حد کافي بالغ شده اند و تعداد کمي نيز براي مواجهه با اين گونه مسائل کم سن و سال هستند. اما اين مسأله که به فرزند خود توضيحات پيچيده و فيلسوفانه تحميل کنيد، در صورتي که با شيوه هاي ساده تر هم مي توان رضايت او را جلب کرد، بسيار گيج کننده است. بايد بدانيد هنگامي که کودک از لحاظ فکري و احساسي آماده ي دريافت اطلاعات است ديگر هيج جاي نگراني براي دادن اين اطلاعات وجود ندارد. در نظر داشته باشيد که فرزند شما ناگزير از دانستن است و مشتاق روشن شدن رموز و ابهامات.
بر امر پاسخگويي به کودک بسيار تمرکز شده است. اما همان گونه که مي دانيد در اين زمينه بايد تفاوت هاي هر پدر و مادري را نيز در نظر گرفت.

گسترش اعتماد دوجانبه

بسياري از پدران و مادران اعتقاد دارند که به منظور برآمدن از عهده ي آموزش مسائل جنسي، مرد و زن بايد از هم جدا شوند. بنابراين پدر آموزش پسر و مادر آموزش دختر را به عهده مي گيرد. در وهله ي نخست اين تفکيک امري طبيعي به نظر مي رسد اما در صورتي که پدر يا مادر
سختگير و عصبي و ديگري خونسرد و آسان گير باشد، اين امر اندکي عذاب وجدان به همراه مي آورد. اگر خود را جاي فرزندتان بگذاريد آشکارا در مي يابيد که پدر و مادر، آنان که پاسخگويان بي درد سر پرسش هاي کودکان هستند، بايد در عين تفاوت هاي جنسيتي، پذيراي مسؤوليت ها نيز باشند. از نظر من حفظ آن دسته از مجراهاي ارتباطي که به دنياي کودکي و نوجواني گشوده مي شود يکي از مهم ترين نقش هاي پدر و مادر است و در واقع پدر و مادر هستند که بايد تلاش کنند نه کودکان.
حال اين پرسش مطرح مي شود که در صورت نياز فرزند شما به اطلاعات، کمک، يا پند و اندرز و مشورت، مي خواهيد وي به چه کس ديگري غير از شما متوسل شود؟ پدر و مادر هنگامي که فرزند خود را نوجواني خويشتن نگر، ساکت و منزوي مي بينند، انگشت حيرت به دهان مي گزند. در حالي که بعضي از تغييرات در خلق و خوي نوجوانان اجتناب ناپذير است.
به اين نکته توجه داشته باشيد کودکاني که پرسش هاي زود هنگام آنان ناديده گرفته مي شود يا پاسخ درستي به آنان داده نمي شود، به احتمال زياد هنگامي که با پرسش هايي پيچيده تر مواجه مي شوند، آن ها را با پدر و مادر خود در ميان نمي گذارند.

تشويق به گفتگوي سالم

پدران و مادراني که واکنش ايشان نسبت به اين گونه پرسش هاي حساس و بحث انگيز آميخته به طفره رفتن و پنهان کاري است، نه تنها با اين کار خود باعث مي شوند مفاهيمي نظير نژاد، جنسيت، مذهب يا مواد مخدر در
خانواده به سختي مطرح شوند، بدتر از آن، با اين رفتار خود کودک را تشويق مي کنند که در مورد اين مسائل همانند آنان رفتار کند و از مواجهه با آن ها طفره برود.اما پدران و مادراني که اين گونه مسائل را به صراحت و پاسخگويانه باز مي کنند، با اين کار خود عزت نفس، تعادل و انصاف را در فرزند خود تشويق مي کنند و به او فرصتي براي انديشيدن، پرورش عقايد، تصميم گيري و رفتار مسؤولانه مي دهند. اين مکالمه ي سالم ميان پدر و مادر و فرزند بايد بسيار زود - از اولين سؤال - آغاز شود و در تمام مدتي که آنان با هم در يک خانه حضور دارند ادامه يابد و اين، همان علتي است که توضيح مي دهد چرا پاسخ هاي پيشنهادي من از گروه سني پايين آغاز و شامل پرسش هايي مي شود که ممکن است کودک از شما بکند. شما اولين معلم فرزند خود هستيد و تمام يادگيري کودک - شامل آموزش جنسي- از محيط خانه آغاز مي شود. پدر و مادر خود را در برابر برخي مفاهيم - به ويژه در مورد مسائل جنسي يا مواد مخدر - که مي تواند به فرزندانشان صدمه بزند، سرگشته و حيران مي يابند و به دليل ترس از اين مسأله که گفتن حقايق ممکن است فرزندشان را به آزمايش کردن آن حقايق تشويق کند، از گفتن آن حقايق خودداري مي کنند. هيچ چيز نمي تواند از تحقق يافتن حقيقت جلوگيري کند. در واقع کودکاني که اطلاعات کافي ندارند به گونه اي خطرناک شروع به جستجو و آزمايش در مورد حقيقت امر مي کنند. بر عکس آنچه بسياري از مردم از آن مي هراسند، کودکاني که اطلاعات لازم را در مورد مسائل جنسي دارند افراد فاسدي نيستند و بر مسائل جنسي متمرکز نمي شوند يا در اولين تجربه ي خود اقدام به آزمودن اين گونه مسائل نمي کنند، بلکه اين گونه مسائل را يکي از ابعاد
طبيعي زندگي تلقي مي کنند. تحقيقات بسياري در مورد اين که آموزش مناسب جنسي کودکان را به رفتارهاي غير مسؤولانه تشويق نمي کند صورت گرفته است. درست برعکس، چنانچه پدر و مادر از دادن اطلاعات لازم به فرزندانشان خودداري کنند، با اين که خود انتخاب رفتار مسؤولانه را براي آنان ناممکن مي کنند. پدر و مادر اغلب اين شيوه را براي موضوعات مشابهي که بحث برانگيز به نظر مي رسند، نظير مواد مخدر، نوشيدن مشروب الکلي، سيگار کشيدن يا موضوعاتي که بالقوه تعصب انگيز هستند، همانند تفاوت هاي نژادي و مذهبي نيز به کار مي برند.

پاسخ مناسب با توجه به سن فرزند شما

هيچ کس تاکنون نتوانسته ادعا کند که رک و صادق بودن در هر وضعيتي، کار آساني است. بدون شک تا به حال با لحظاتي مواجه شده ايد که در آن، کلمات به سختي يافته مي شوند و توضيحات از گستره ي بيان شما گريزان هستند. اين ها همان دلايلي هستند که توضيح مي دهند چرا من احساس کردم نوشتن چنين مقاله اي ارزشمند خواهد بود؛ البته نه از جهت تأمين پند و اندرزهاي طوطي وار بلکه براي ترسيم چهار چوبي که شما بتوانيد در آن پاسخ هاي خود را بسازيد و بدين طريق درک فرزند خود را گسترش دهيد. پاسخ هايي که من در اين مقاله ارائه داده ام براي چهار گروه سني مناسب هستند که عبارت اند از: 2 تا 4 سال، 4 تا 6 سال، 6 تا 8 سال و 8 تا 11 سال. اما اين گروه بندي معياري قطعي نيست زيرا ميزان يادگيري و پيشرفت کودکان متفاوت است. بنابراين به اين گروه ها همچون راهنما
بنگريد. به عنوان مثال بسته به نوع موضوع، ممکن است يک دختر بچه ي باهوش 3/5 ساله پاسخ هاي گروه 4 تا6 سال را به راحتي درک کند در حالي که براي يک پسر بچه 9 ساله ي کم تجربه از لحاظ اجتماعي، بهتر باشد پاسخ هاي گروه سني 6 تا 8 سال مورد استفاده قرار گيرد. همچنين در اين مقاله پاسخ هاي خود را به گونه اي بيان کرده ام که براي هر دو گروه پسران و دختران مناسب باشد؛ و بر اين نکته تأکيد مي کنم که تفکيک کردن پاسخ با توجه به جنسيت بچه، بنابر تجربيات قبلي من، از سؤالي به سؤال ديگر متفاوت است؛ به جز در مواردي که به دلايل آشکار موضوعات مورد بحث خاص پسرها يا دخترها بوده اند. در حين مطالعه ي پاسخ پرسش هاي حساسي نظير "من از کجا آمده ام"، خواهيد ديد که پاسخ ها به مراتب براي گروه هاي سني بالاتر بسيار پيچيده و پر جزئيات شده اند. چنانچه فرزندتان که در بالاترين گروه سني قرار دارد سؤالي را براي اولين بار مطرح کرد، مي توانيد علاوه بر پاسخ هايي که در گروه سني او موجود است، تمام اطلاعات گروه هاي قبلي را نيز به فرزند خود ارائه دهيد.بنابراين هدف اين است که از گروه هاي مختلف آنچه را بدان نيازمنديد انتخاب کنيد تا بدين طريق در تأمين پاسخ هاي روشن، البته با در نظر گرفتن قضاوت شما در مورد گستره ي درک و فهم کودک، که وابسته به سن و بلوغ اوست، ياري شويد.

آماده کردن پاسخ هاي شما

من تصور مي کنم خواندن تمام اطلاعات پايه اي ارائه شده براي هر موضوع، حتي مراجع آن،براي همه به جز آن دسته از پدران و مادران
بسيار بي اعتنا و خونسرد، بسيار عاقلانه خواهد بود. گرچه اين ها تمام مواردي که شما براي تنظيم پاسخ هاي خود به آن ها نيازمنديد، نيستند. اما اگر متوجه انگيزه ي احتمالي موجود در پشت پرسش فرزند خود شده باشيد، قابليت پاسخگويي اطمينان بخش را به شما مي دهند. اين نکته به ويژه براي آن دسته از موضوعاتي که به ايمني کودکان بر مي گردد، بسيار مهم خواهد بود؛ همان موضوعاتي که در آن ها شناخت نشانه هاي خطر موجود در پشت پرسش هاي کودک براي شما بسيار مهم خواهد بود.
همچنين اين امر مي تواند به شما براي بي خطر و خنثي کردن پرسش هاي بحث برانگيز کودکان، که ممکن است پاره اي از دانستني ها را در زمين بازي کسب کرده باشند، کمک کند. حتي ممکن است مطالعه ي متن قبل از تنظيم پاسخي براي پرسش فرزندتان، شما را قادر به برخوردي قاطعانه در برابر نگراني هايتان نسبت به برخي موضوعات کند.
همچنين مطالب اين مقاله با تصاوير کارتوني، نمودار ها و عکس ها به گونه اي طراحي و توضيح داده شده است که شما بتوانيد به اتفاق کودک خود به صورت مشترک از آن استفاده کنيد.
توجه داشته باشيد که پاسخ هاي ارائه شده از جانب من براي هيچ کودکي اجباري نيست و شما مي توانيد آن ها را انتخاب کنيد يا ترجيح
دهيد، کنار بگذاريد يا ابداع کنيد. به هر روي، براي ساختن پاسخ هاي خود از مثال هايي که در خانواده ي شما شناخته شده هستند استفاده کنيد، به عنوان مثال هنگامي که مي خواهيد طول مدت معيني را براي يک کودک خردسال توصيف کنيد سعي کنيد اين موضوع را به فاصله ي وقايع خانوادگي خود نظير تولدها يا تعطيلات ربط دهيد و تلاش کنيد پاسخ هاي خود را با تجربيات کودکي تان بيآميزيد.
بنابراين بدين طريق مي توانيد به فرزند خود بسيار نزديک شويد و حس همدردي و درايت را در چشم هايش نظاره کنيد.

پي ريزي آينده

سعي کنيد به هر يک از پرسش هاي کودک همچون فرصتي براي تدريس بنگريد؛ البته نه آموزش رسمي بلکه همان نوعي از تدريس که هر پدر يا مادري مي تواند به خوبي از آن شيوه براي آموختن درس هايي از قبيل مهرباني، بردباري، انصاف و سخاوت به فرزند خود تا قبل از اين که به مدرسه برود، استفاده کند.
ما مي توانيم کودک را از همان دوران خردسالي اجتماعي بار آوريم و هر چيزي، از آداب غذا خوردن گرفته تا آگاهي جنسي و ارزش هاي اخلاقي را در او القا کنيم. در واقع کودکاني که تا قبل از رسيدن به پنج سالگي مفهوم واضحي از اين ارزش ها يا متضاد آن ها را تشخيص مي دهند، ما را متوجه اين مطلب مي کنند که شما در مقام پدر يا مادر، مهم ترين دوست و معلم فرزند خود هستيد و هميشه هم خواهيد بود. البته مشروط بر اين که راه خود را صحيح آغاز کرده باشيد و اين ها همه نقش ها و مسؤوليت هايي
است که شما نمي توانيد آن ها را انکار کنيد. در عين حال بايد بدانيد تمام تلاش ها در اين راه ارزشمند است زيرا آنچه در نهايت عايد مي شود چيزي جز صداقت، احترام و عشق نيست. مي دانم که براي به دست آوردن اين هداياي گرانبها از فرزندان راه هايي انگشت شمار هست. هر گاه به چشمان فرزند خود مستقيم و با جديت بنگريد و صميمانه با او صحبت کنيد و پاسخ صادقانه به او بدهيد، با اين کار با او عهد و پيمان مي بنديد و اين پيمان ها مي توانند ابدي شوند.

پرسش هايي درباره ي تولد و بلوغ

همه ي کودکان در مورد خود و اين که از کجا آمده اند کنجکاوند و در عين حال، از همان دوران نوزادي از خصوصيات بدن خود آگاهي دارند و درست از همان ابتدا، تفاوت ميان جنسيت ها را ثبت مي کنند و همچنان که بزرگ تر مي شوند، به همان نسبت محافظت از آنان در برابر تمايزهاي جنسي موجود در محيط مشکل تر مي شود. و نتيجه ي تمام اين مسائل، اين مي شود که در نهايت، ناگزير در مورد مسائل جنسي مي پرسند. شما هم ممکن است همانند بسياري از پدران و مادران نگران پديدار شدن اين گونه پرسش ها باشيد اما سعي کنيد به دليل رودربايستي داشتن با فرزند خود، از پاسخ دادن به آنان شانه خالي نکنيد و به اين نکته توجه داشته باشيد که شايد موضوعات جنسي در گذشته يک موضوع ناخوانده در حريم خانوادگي شما بوده باشد، اما کودکان خردسال همچون شما تربيت نشده اند و علايق آنان پاک و بي آلايش است و از کنجکاوي ذاتي و ميل به يادگيري ايشان نشأت گرفته است. پاسخگويي صادقانه و دلسوزانه به پرسش هاي آنان يکي از شيوه هاي عشق ورزيدن و احترام گذاشتن به
آنان است. استفاده از پاسخ هاي اين قسمت، به شما براي پاسخگويي صادقانه به پرسش هاي جنسي کودکان تان به شيوه اي که مناسب سن و درک فرزند شماست، کمک خواهد کرد و در اين راستا، بايد اين مطلب را در نظر داشته باشيد که عده ي اندکي از کودکان زير هشت ساله، مي توانند سازوکارهاي جنسي را درک کنند.
کودکان از شيوه ي بزرگ شدن نوزاد در رحم شگفت زده مي شوند. به محض آن که از وجود آن مطلع مي شوند همانند نوجوانان، مجذوب مراحل پيشرفت آن مي شوند. چنانچه باردار هستيد مي توانيد به مجرد اين که براي فرزند ارشد شما پرسش هايي پديد آمد او را در اين تجربه سهيم کنيد و با توجه به سطح سني و درک فرزند خود در هر مرحله از بارداري، همان قدر اطلاعات را که براي تان مقدور است، به او بدهيد.

علتي که در پشت اين پرسش ها نهفته است

هر کودک خردسال به سادگي تلاش مي کند از آنچه به کودکي که در ظاهر در درون بدن شخصي محبوس شده است ربط پيدا مي کند، سر در بياورد. بدين ترتيب ممکن است با مشاهده ي اين موضوع در خانواده ي شما يا يکي از دوستان يا هنگامي که يک زن باردار را در فروشگاه يا نزد پزشک مي بيند، پرسش هايي مطرح کند. کودکان خردسال در اين گونه مواقع با يک پاسخ ساده به طور کامل راضي مي شوند اما کودک بزرگ تر در مورد بعضي از مسائل اين موضوع، به ويژه آن هايي که توجهش را جلب مي کند، کنجکاو خواهد بود. مسائلي از قبيل "بچه در درون شکم مادر چه مي خورد و مي آشامد؟ آيا مي تواند در آن محيط تنفس کند؟ ببيند؟ يا بشنود؟" کودکان بالاي شش ساله يادگيري در مورد اين گونه مسائل را در مدرسه و در کلاس علوم آغاز مي کنند و به استفاده از دانش خود براي اين انسان ناديده مشتاق هستند.

رهنمودهايي براي پاسخ هاي شما

اين وضعيت فرصتي براي تدريس اندام شناسي مقدماتي است. بنابراين از توضيحات اين قسمت استفاده کنيد تا بدين وسيله به شما براي پاسخگويي به اين سؤال که "چطور کودک در رحم رشد مي کند؟" کمک شود.
هنگامي که به کودک زير هشت ساله پاسخ مي دهيد، با توضيحات ساده شروع کنيد و به تدريج براي گروه سني 8 تا 11 سال توضيحات بسيار پيچيده ارائه دهيد.
استفاده از جدول ديواري يا کتاب بارداري که ماه به ماه دوران بارداري در آن با شکل توضيح داده شده است و نشان دادن آن به فرزندتان براي فهم اين که چگونه بچه هنگامي که هفته هاي بارداري سپري مي شوند در رشد خود پيشرفت مي کند، امري بسيار مفيد براي خاطر جمع شدن شما از دادن توضيحات صحيح در اين مورد است. جدول را به روي ديوار و در جلوي ديد فرزند خود قرار دهيد. در نتيجه، بدين وسيله کودک مي تواند در هر زمان به عنوان مرجع از آن استفاده کند. به گروه سني 8 تا 11 سال مي توان يک کتاب پر جزئيات در اين زمينه نشان داد.
آنچه فارغ از سن کودک شما بايد بر آن تأکيد شود اين حقيقت است که بچه ي متولد نشده شاد، پر جنب و جوش و خرسند است و مي تواند در عرض چند هفته از مرحله ي جايگزيني، در رحم حرکت کند. فرقي نمي کند که نوزاد دختر باشد يا پسر؛ در هر صورت هدف اين است که به فرزند خود براي گسترش روابطش با کودک متولد نشده کمک کنيد. در اين صورت هنگامي که کودک متولد مي شود از ابراز عشق و محبت و استقبال کودک بزرگ تو برخوردار خواهد شد. با اين روش به فرزند خود کمک مي کنيد که احساس نکند موقعيتش در خانواده به خطر افتاده، و در نتيجه به کودک جديد حسادت نخواهد ورزيد.
فرزند خردسال خود را ترغيب کنيد که با بالش خود در کنار شکم شما بخوابد و در اين هنگام از چنين جمله اي استفاده کنيد: "حالا من هر دو بچه ي خود را بغل کرده ام." اين کار به کودک کمک خواهد کرد تا قبل از تولد نوزاد به اين باور برسد که وجود فرد ديگري در خانواده
خوب است. همچنين وي را تشويق مي کند تا وجود کودک جديد را قبل از تولدش بپذيرد.

آنچه بايد بدانيد

تمام مدت از کودکي که به زودي متولد خواهد شد با کلماتي نظير "ني ني تو" ياد کنيد. در نتيجه فرزند شما احساس مي کند که نوزاد جديد بيشتر از همه به او تعلق دارد و شما به عنوان پدر و مادر با او شريک هستيد. اين امر به القاي حس محافظت و مالکيت در کودک قبل از آن که نوزاد متولد شود، کمک خواهد کرد.
به اتفاق فرزند ارشد خود همانند يک خانواده براي نوزاد اسم انتخاب کنيد.
اجازه دهيد فرزندتان ضرباتي را که جنين به شکم شما مي زند، حس کند. فرزند خود را هنگامي که براي انجام بررسي هاي قبل از تولد بيرون مي رويد به همراه ببريد. در اين صورت او مي تواند ضربان قلب جنين را بشنود يا سونوگرافي جنين را مشاهده کند.

موارد ديگري که ممکن است از شما پرسيده شود....

آيا درون شکم تو تاريک است؟
آيا بچه به دور شکم تو مي چرخد؟
آيا بچه در درون شکم تو مي تواند هر چيزي را ببيند يا بشنود؟
بچه در درون شکم تو تا چه حد بزرگ مي شود؟
گروه سني 2 تا4: ني ني تو درون شکم مادر يک لانه براي خودش دارد. اين لانه خيلي گرم و تاريک است و ني ني در آنجا احساس راحتي و شادي مي کند.
گروه سني 4 تا 6 سال: ني ني تو در درون يک کيسه ي مخصوص که رحم ناميده مي شود و توي شکم مامان هست، رشد مي کند. او از اين کيسه بيرون نمي افتد چون ته رحم تا زماني که ني ني آماده ي تولد نباشد محکم باقي مي ماند. ني ني تو بسيار شاد است، لگد مي زند، شستن را مي مکد، چشمانش را باز و بسته مي کند و در شکم مامان به صداي شرشرگوش مي دهد و گاهي هم استراحت مي کند.
گروه سني 6 تا 8 سال:هنگامي که ني ني در رحم مادر، يک ماهه است اندازه ي آن به قدر يک ناخن شست توست و هنگامي که 6 هفته سن دارد قلبش مي تپد و مغزش نيز شکل گرفته است. رشد بازوها و پاهاي بچه نيز از جوانه هاي کوچکي آغاز مي شود. ظرف 12 هفته، بچه صاحب انگشتان دست و پا خواهد شد وبه يک انسان کوچک شباهت دارد اما هنوز هم طول آن فقط به اندازه ي يک انگشت سبابه ي دست است و زمان زيادي - نه ماه تمام- وقت نياز است تا بچه براي تولد به حد کافي بزرگ شود. او نيازي به خوردن، آشاميدن و نفس کشيدن ندارد چون غذا و اکسيژن از طريق يک مجراي مخصوصي که از يک طرف به شکم بچه متصل شده و از طرف ديگر با اتصال به رحم با مادر مرتبط است براي بچه فراهم مي شود.
گروه سني 8 تا 11 سال: در ابتداي بارداري اندازه ي جنين به قدر يک سرسوزن است اما فقط سه ماه طول مي کشد تا جنين در رحم شبيه به يک بچه ي واقعي شود. در طي اين هفته هاي ابتدايي جنين از مراحلي عبور مي کند که در آن، به نظر مي رسد همانند ميمون دم دارد و بر اساس اين علائم اين تفکر به وجود آمد که انسان ها از نسل موجودات دريايي يا ميمون ها تکامل يافته اند. غذا و نوشيدني از طريق بند ناف به بچه مي رسد تو مي تواني بر روي شکم خود محل بند ناف را زماني که در رحم مادر بودي مشاهده کني. اين بند به سوي قسمتي از رحم که جفت ناميده مي شود، هدايت مي شود. جفت مکاني است که در آنجا خون مادر و جنين با يکديگر تماس پيدا مي کنند. بنابراين، جنين بدين طريق غذا و اکسيژن را از خون مادر مي گيرد و مواد زائد همانند دي اکسيد کربن را پس مي دهد.
بچه چگونه به دنيا مي آيد؟
چگونه بچه متوجه مي شود که زمان تولدش فرا رسيده است؟
آيا پزشک بچه را به دنيا مي آورد؟
بچه از کدام قسمت مادر پا به دنياي خارج مي گذارد؟
هنگامي که بچه به دنيا مي آيد چه اتفاقي مي افتد؟
کودکان هم همانند بزرگسالان مجذوب روند تولد مي شوند؛ با اين تفاوت که آنان از نحوه ي انجام اين همه کار تصوري بسيار گنگ يا تقريباً تيره دارند. چنانچه قرار است نوزاد خود را در بيمارستان به دنيا بياوريد، فرزند خردسال شما نمي تواند همراه شما باشد. بنابراين بايد براي او اين را روشن سازيد که چه موقع مي تواند شما را ملاقات کند و چه موقع شما و نوزادتان به خانه بر مي گرديد.

علتي که در پشت اين پرسش ها نهفته است

تمام کودکان سعي مي کنند به طريقي حدس بزنند که نوزاد چگونه به دنيا مي آيد. کودکان خردسال خيال مي کنند شايد مادرشان براي تولد نوزاد
زيپي را باز مي کند. کودکان بزرگ تر به سازو کار تولد علاقه نشان مي دهند و ممکن است بخواهند حفره اي را که کودک از آنجا بيرون آمده ببينند. عده اي ديگر از کودکان ممکن است نحوه ي تولد بچه گربه ها و توله سگ ها را در تلويزيون ديده باشند و حال مي خواهند بدانند که آيا در مورد تولد انسان هم وضع به همين صورت است يا خير. و کودکان بزرگ تر که اطلاعاتي اندک در مورد ساختار جسماني انسان دارند، ممکن است بخواهند بدانند که آيا روند تولد به مادر صدمه مي زند؟ يا اين که چطور اين روند درتولد نوزاد تأثير مي گذارد؟

رهنمودهايي براي پاسخ هاي شما

سعي کنيد تا آنجا که ممکن است دقيق باشيد؛ به ويژه اگر يک بار ديگر هم اين وضعيت را سپري کرده ايد. چنانچه تصميم گرفته ايد نوزاد خود را در بيمارستان به دنيا آوريد، که اين امر غيبت اجباري از نزد فرزند يا فرزندان بزرگ تر شما را در پي خواهد داشت، بسيار مهم است که به فرزندتان بفهمانيد براي هميشه وي را ترک نمي کنيد و فاصله ي زماني تا ملاقات مجدد شما بسيار کوتاه است. در اينجاست که متوجه مي شويد چرا تمرين کردن با کودک از آغاز بارداري تا پايان کار زايمان تا اين حد ارزشمند است. زيرا در اين صورت فرزند شما از آنچه در زمان زايمان اتفاق خواهد افتاد، تصوري دارد و مي تواند درک کند که در
اين گونه مواقع، به اندکي زمان نياز دارد. با همه ي اين ها، اگر باز هم پرسش هايي پيش مي آيد به اين دليل است که در اين مقطع شما به فرزند خود از هر کس ديگر نزديک تريد و به سادگي مي توان گفت که اين پرسش ها از کنجکاوي کودک سرچشمه مي گيرد. در هر حال از توضحيات اين قسمت يا يک کتاب راهنماي بارداري استفاده کنيد تا به شما در پاسخ دادن به اين سؤال که "در طي زايمان چه اتفاقي مي افتد؟" کمک شود.
سعي نکنيد با صحبت کردن از درد و به کار بردن کلماتي نظير"زايمان طولاني"، فرزند خود را وحشت زده کنيد. فرزند خود را به تماشاي تولد يک بچه گربه از يک گربه خانگي بنشانيد - البته در صورتي که سگ يا گربه اي سراغ داريد- زيرا اين کار براي وي بسيار مفيد خواهد بود. هنگامي که براي زايمان به بيمارستان مي رويد براي فرزند خود اين موضوع را روشن کنيد که اگر بخواهد، مي تواند به محض آن که مقدور باشد، بعد از تولد نوزاد، به ديدن شما و نوزاد بيايد.

آنچه بايد بدانيد

اگر ممکن است تا قبل تولد بچه، فرزند خود را به بيمارستان ببريد و اتاق زايمان و بخش پس از تولد را به او نشان دهيد. در اين صورت فرزند شما تصويري از مکاني که قرار است براي زايمان به آنجا برويد خواهد داشت.
بگذاريد که کودک در تمرينات آماده سازي براي زايمان به شما ملحق شود. اين کار براي هر کسي سرگرم کننده است و شما مي توانيد از آن
براي کمک به فرزند خود براي درک پاسخ اين سؤال که "در طي زايمان چه اتفاقي مي افتد؟" استفاده کنيد.
اگر فرزندتان مي خواهد مکاني را که بچه از آنجا خارج مي شود ببيند برايش توضيح دهيد که اين حفره بسيار عميق است و در عوض به او يک عکس نشان دهيد.
اگر تا اين حد خوش اقبال هستيد که براي تان ممکن است نوزاد خود را در خانه به دنيا بياوريد، مطمئن شويد که کودک بزرگ تر درگير آماده سازي مقدمات کار شده و از اتاق بيرون نشده است؛ البته اگر مايل ايد، چرا که هيچ ضرورتي در اين کار نيست. همچنين مي توانيد از قبل در مورد اين موضوع با پزشک يا ماماي خود صحبت کنيد.
موارد ديگري که ممکن است از شما پرسيده شود...
آيا بچه دار شدن درد دارد؟
چقدر طول مي کشد تا بچه دنيا بيايد؟
آيا وقتي که بچه به دنيا آمد باز هم مرا دوست داريد؟
آيا نوزاد مو و دندان دارد؟
چرا تو بايد به بيمارستان بروي؟
گروه سني 2 تا 4 سال: بعد از آن که ني ني تو در شکم مامان حسابي گنده شد، بايد به دنيا بيايد. من هنوز هم تو را دوست دارم.
گروه سني 4 تا 6 سال: ني ني تو، هنگامي که نياز به غذايي بيشتر از آنچه از مامان مي گيرد دارد و بزرگ تر از آن حدي شود که ديگر توي شکم مامان جا نمي شود، آماده ي تولد است. پس بابا مرا به بيمارستان مي برد تا بچه به خوبي و خوشي به دنيا بيايد. در اين هنگام مادر بزرگ از تو مراقبت مي کند و بابا فردا تو را به ديدنم مي آورد وهمه ي ما بعد از گذشت دو روز به اتفاق ني ني تو در خانه خواهيم بود. در ضمن بايد بداني که من هميشه تو را دوست دارم.
گروه سني 6 تا8سال: رحم به طور طبيعي بسيار محکم بسيته شده است تا نوزاد در آنجا در امان باشد. اما هنگامي که بچه آماده ي تولد شد، انتهاي رحم - که گردن رحم ناميده مي شود- به آرامي کشيده مي شود و همچون کش باز مي شود. در اين هنگام ماهيچه هاي قوي رحم، بچه را به طرف پايين و به سمت واژن پرتاب مي کنند و بچه از بين پاهاي مامان متولد مي شود. تمام اين وقايع ظرف مدت چند ساعت اتفاق مي افتد. نوزاد انسان و همچنين بچه ي برخي حيوانات بدين طريق متولد مي شوند. شايد بلافاصله بعد از تولد نوزاد لحظه اي گريه کند و سپس براي اولين بار به اطراف خود بنگرد. بعضي از نوزادن پرمو هستند و عده اي کم مو، اما در بيشتر نوزادان دندان ها تا شش ماهگي در نمي آيد.
گروه سني 8 تا 11سال: بچه مي داند زمان تولدش، هنگامي است که آن قدر بزرگ شده است که غذاي دريافتي از مادرش براي او کافي نيست و بدن مادر نيز مي داند که زمان تولد بچه، زماني است که بچه آن قدر بزرگ شده که ديگر براي بدن مادر مناسب نيست. راه خروج از رحم نيز در انتهاي رحم است- از طريق گردن رحم- که طي دوران بارداري محکم بسته شده است. هنگامي که بچه آماده ي تولد است ماهيچه هاي رحم کشيده مي شوند تا گردن رحم باز شود و بچه از طريق آن به پايين و به سمت واژن پرتاب شود. به اين مجرا، مجراي تولد نيز مي گويند و به دليل آن که ماهيچه هاي رحم بسيار قوي هستند اين اعمال مي تواند براي مادر دردناک باشد. زماني را که بچه شروع به بيرون آمدن از رحم مي کند عمل زايمان مي نامند. زايمان يک جور کار است، زيرا بچه دار شدن براي هر مادر به کار سخت نياز دارد. کار زايمان مي تواند هجده ساعت و حتي بيشتر به طول انجامد، زيرا بچه بايد به سمت مجراي تولد هول داده شود؛ کاري که به آرامي انجام مي گيرد اما در طي آن صدمه اي نيز حاصل نمي شود.
زايمان زن با مراقبت پزشک و پرستاران مخصوص که ماما ناميده مي شوند، انجام مي گيرد. بعد از تولد دردها متوقف مي شوند و واژن و رحم براي بازگشت به حالت طبيعي منقبض مي شوند.
هنگامي که فرزند شما شروع به پرسيدن در مورد بلوغ مي کنند، اين پرسش ها را جدي بگيريد، زيرا آن ها نشانه هايي از انديشيدن فرزند شما راجع به مسأله ي بلوغ است. کودکان زير 6 ساله به ندرت خودشان به بلوغ توجه مي کنند و ممکن است پرسش هايشان از ديدن تغييرات کودکان نزديک به آنان در بستگان ناشي شده باشد.

علتي که در پشت اين پرسش ها نهفته است

اين قبيل پرسش ها از پرسش هاي بسيار مهم و در عين حال درد سرآميزي هستند که کودکان مطرح مي کنند، زيرا با اين پرسش ها ما مي فهميم که ممکن است کودک تا حدودي به اين موضوع که در بدنش
قسمتي وجود دارد که با آن مي تواند روابط جنسي برقرار کند، پي برده باشد. خردسالاني که کلمه ي بلوغ را در پرسش خود به کار مي برند ممکن است اين کلمه را در جايي شنيده و نسبت به آن کنجکاو شده باشند. اما کودکان بالاي 6 ساله مي دانند که بدن کودکان همچنان که بزرگ مي شوند تغيير مي کند و حال مي خواهند در مورد اين تغييرات مطالبي بدانند.

رهنمودهايي براي پاسخ هاي شما

هرگز از پاسخگويي به پرسش هاي فرزند خود در مورد بلوغ، طفره نرويد.
با طرح پرسش هايي نظير "مي خواهي درباره ي بلوغ چه بداني؟" يا "آيا تا حالا مطلبي در مورد بلوغ شنيده اي؟" يک نقطه ي شروع بسيار خوب براي پاسخگويي بيابيد.
اگر فرزند شما بيش از ده سال دارد مي توانيد از تجربيات خود در مورد بلوغ با اوصحبت کنيد.
هرگز فرزند خود را مسخره نکنيد و به نياز او براي خلوت با خود احترام بگذاريد. اين امر او را تشويق خواهد کرد تا در بزرگسالي نيز به طرف شما بيايد و پرسش هاي مشکل بسياري را از شما بکند، زيرا مي داند که شما هرگز از اين کار او انتقاد و در مورد آن پيش داوري نمي کنيد.

آنچه بايد بدانيد

دختري 9 يا 10 ساله ممکن است علائم زودرس بلوغ نظير رشد پستان ها و رويش موي بدن را نشان دهد، بنابراين لازم است بداند که در موردي معين، بايد منتظر چه وقايعي باشد.
بهترين شيوه ي آماده سازي کودک براي مرحله ي بلوغ اين است که به وي اطلاعاتي دقيق از تمام جهات درباره ي تغييراتي که در پسران و دختران در اين مرحله رخ مي دهد، بدهيم.

موارد ديگري که ممکن است از شما پرسيده شود...

مرحله ي بلوغ چه موقع در تو آغاز شد؟
مفهوم آمادگي باروري چيست؟
چه موقع تو شروع به اصلاح صورت خود کردي؟
گروه سني 2 تا 4سال: کودکان زير 4 ساله به ندرت چنين پرسش هايي را مطرح مي کنند مگر اين که اين کلمات را از ديگران شنيده باشند، اما اگر يک کودک 3/5 ساله در اين باره از شما پرسيد اساس پاسخ هاي خود را در گروه سني 4 تا 6 سال جستجو کنيد.
گروه سني 4 تا 6سال: دوران بلوغ زماني است که در طي آن بسياري از موارد مهيج و جالب در بدن تو رخ مي دهد و در واقع تو در طي اين دوران بالغ مي شوي. مرحله ي بلوغ در دختران زماني است که پستان هايشان رشد مي کند در پسران همان وقتي است که صدايشان کلفت مي شود و گاهي نيز در طي اين دوران بر صورت پسران و دختران جوش هايي ظاهر مي شود. اما تا وقتي که تو به حد کافي بزرگ نشده اي مرحله ي بلوغ در تو رخ نمي دهد.
گروه سني 6 تا 8سال: مرحله ي بلوغ زماني از دوران نوجواني توست که قدت بلند مي شود، بدنت شروع به تغيير مي کند، پستان هاي دختران رشد مي کند و شانه هاي پسران پهن تر و نيرومندترمي شود، دوران عادت ماهيانه ي دختران آغاز مي شود که بيانگر آن است که بعد از اين که اندکي بزرگ تر شوند آماده ي بچه دار شدن خواهند بود و موهايي در زير بغل و ميان پاهايشان رشد مي کند و اسپرم سازي در بيضه هاي پسران شروع مي شود و موهايي در اطراف آلت تناسلي پسران و بيضه هاي آنان و به علاوه در زير بازوها، روي سينه ها، پاها و صورتشان مي رويد. بنابراين پسران
شروع به اصلاح صورت مي کنند و صدايشان همانند پدر بم تر و کلفت تر مي شود.
گروه سني 8 تا 11سال: در دوران بلوغ، بدنت هم از بيرون و هم از درون به سرعت رشد مي کند و اين تغييرات اغلب در دختران دو سال زودتراز پسران شروع مي شود. در اين مرحله بدن مواد شيميايي خاصي که هورمون ناميده مي شوند توليد مي کند که به تغيير شکل اندام دختران کمک مي کند و در نتيجه دور کمرشان باريک تر مي شود، پستان هايشان رشد مي کند، و باسن و ران هايشان گوشتالود مي شود. در حدود 12 تا 13 سالگي هم عادت ماهيانه ي آنان آغاز مي شود. از اين به بعد آن دختر آماده ي باروري است و مي تواند باردار شود. اما هورمون هايي که در طي اين دوران در بدن پسران توليد مي شود موجب رشد ماهيچه هاي بدن، پهن شدن شانه ها، ديدن روياهاي شهواني و حالت انزال مي شود. و از اين پس پسر جوان براي بارور کردن زن آماده است؛ در واقع مي تواند پدر شود.در 13 تا 14 سالگي صداي پسران بم تر مي شود و در حدود 16 سالگي آنان شروع به اصلاح کردن صورت مي کنند. هم در پسران و هم در دختران موهاي ميان پاها و زير بغل رشد مي کند، مبتلا به جوش غرور بر صورت مي شوند و بسيار عرق مي کنند، بنابراين مرتب دوش گرفتن راه حلي بسيار مناسب براي رفع اين مشکل خواهد بود. دوراني را که اين همه تغييرات در طي آن به وقوع مي پيوندد دوران نوجواني مي نامند.
در طي دوران نوجواني پسران و دختران اندکي دمدمي مزاج مي شوند که اين امر طبيعي است. آيا هنگامي که در مورد اين همه موارد مهيج و مهم که طي يک دوره در بدنت رخ مي دهد فکر مي کني، متحير نمي شوي؟
قاعدگي چيست؟
چرا مامان خونريزي دارد؟
آيا دوران قاعدگي به مدت طولاني ادامه دارد؟
عادت ماهيانه چيست؟
چرا پسران دوره ي قاعدگي ندارند؟
چه موقع دوره ي قاعدگي من آغاز مي شود؟
آيا روزي هم عادت ماهيانه ي من به پايان خواهد رسيد؟
سعي کنيد با پرسش هاي کودکان در مورد عادت ماهيانه قاطعانه و مثبت رفتار کنيد. بسياري از کودکان خردسال خونريزي را برابر با درد و رنج مي دانند، بنابراين نيازمندند که مطمئن شوند اين امر طبيعي و عادي است. هم پسران و هم دختران بزرگ تر بايد از قبل آماده ي پذيرش وقوع اين تغييرات در بدن دختران باشند، اما دقت کنيد که دختران به آگاهي از جزئيات بيشتر در مورد اين مسأله نيازمندند.

علتي که در پشت اين پرسش ها نهفته است

عادت ماهيانه در حدود هفت سالگي مي تواند بخشي از گفتگوهاي
کودکان را تشکيل دهد. هرچند که کودکان خردسال نيز ممکن است اين کلمه را زودتر از موعد بشنوند. به عنوان مثال به ياد دارم که پسر چهار ساله ام از من پرسيد که شيوه ي ثبت روزانه درجه ي حرارت واژن چيست؟ و بعد از آن که پاسخ را از من شنيد به همسرم گفت: "من قاعده بودم." کودکان اغلب به اين موضوع مخفيانه بذل توجه مي کنند، گويي اين موضوع امري کثيف و نفرت انگيز است و اين بدان دليل است که بسياري از بزرگسالان در مورد عادت ماهيانه پنهان کاري مي کنند و با اين موضوع همچون يک مورد تحريم شده برخورد مي کنند. به همين دليل ممکن است پرسش هاي فرزندان خود را در مورد اين مسأله کمي درد سرآميز تصور کنند.
اين بسيار مهم است که بدون در نظر گرفتن خردسال بودن کودک، از همان زماني که وي اولين سؤال را مي کند با وي روراست باشيد. اگر شما در اين زمينه با فرزند خود روراست نباشيد آنان به سرعت علائم طفره رفتن شما از صحبت کردن در مورد اين موضوع را مي بينند و از اين امر سوء استفاده مي کنند.
هنگامي که کودک پنبه ها يا نوارهاي بهداشتي را در حمام پيدا مي کند يا لکه هاي خون موجود بر لباس زير شما توجه او را جلب مي کند، به ويژه اگر او را با خود به حمام مي بريد، در آن هنگام پرسش هايي در ذهنش پديد مي آيد.
ديدن خون حيض مي تواند علامت خطر صد درصد براي هر کودک خردسال باشد، زيرا وي خون را با درد و رنج مرتبط مي داند و ممکن است خيال کند که مامان صدمه ديده يا بيمار است، بنابراين لازم است به وي اطمينان خاطر دهيد که همه چيز طبيعي و عادي است.

رهنمودهايي براي پاسخ هاي شما

دختران بايد از اين امر آگاه باشند که در فاصله ي 10 تا 15 سالگي، آغاز دوران قاعدگي در هر مکاني طبيعي و عادي است.
دختران بايد اطمينان خاطر يابند که خون حاصل از عادت ماهيانه در ابتدا قهوه اي است و به تدريج به سمت سرخي مي رود و دوران قاعدگي ممکن است در ابتدا نامنظم و همراه با دردهاي شکمي باشد، که اين دردها با داروي مسکن بر طرف مي شوند.
از منسوب کردن بار منفي معنايي به اين مسأله خودداري کنيد و هرگز نگوييد "دوران قاعدگي زماني است که من بدحال هستم" و با واژه هايي همچون "لعنتي" و فحش و ناسزا و با مسأله ي قاعدگي برخورد نکنيد بلکه به فرزندان خود بفهمانيد که زندگي طبيعي در جريان است.
دختراني که بدون پيش آگاهي قاعده مي شوند، نسبت به آن واکنش بسيار بدي نشان مي دهند. آنان ممکن است از يک شوک بسيار عميق رنج ببرند و خيال کنند که بيمار شده اند يا حتي بدتر ازآن، تصور کنند در حال مرگ هستند. بنابراين ممکن است که با حسي آميخته به ترديد نسبت به جنسيت خود رشد کنند و بدين طريق در روابط خود دچار مشکل شوند.
در زمان مناسب با گفتگو در اين زمينه به فرزند خود کمک کنيد و
زمان شروع احتمالي اين دوره در کودک را سن شروع دوران قاعدگي خود بگذاريد.
هنگامي که دخترتان به حدود ده سالگي رسيد برايش توضيح دهيد که نوار بهداشتي و پنبه هاي مخصوص چگونه در اين مواقع استفاده مي شوند.

موارد ديگري که ممکن است از شما پرسيده شود...

آيا همه از زمان وقوع عادت ماهيانه ي تو با خبر هستند؟
براي چه در اين دوران از پنبه استفاده مي کنيم؟
چگونه خونريزي تو متوقف مي شود؟
آيا من مي توانم در دوران قاعدگي ورزش کنم؟
گروه سني 2 تا 6سال: دوران قاعدگي زماني درهر ماه است که بدن مامان شروع به خونريزي مي کند و به او ياد آوري مي کند که مي تواند بچه دار شود؛ البته اگر دلش بخواهد. نگران نباش.مامان مريض نيست و صدمه اي هم به او وارد نشده است.
گروه سني 6 تا 8سال:دوران قاعدگي و عادت ماهيانه فقط دو کلمه ي متفاوت از يک مورد مشابه هستند. و آن زمان در هر 28 روز است که بدن اغلب زنان نشان مي دهد آنان مي توانند بچه دار شوند و به عبارت ديگر، قدرت باروري دارند. دوران قاعدگي به طور طبيعي در دختران حدود 12 تا 13 سالگي آغاز مي شود و اين دوره از زندگي آنان دوران بلوغ ناميده مي شود. همان دوراني که در طي آن تغييرات بسياري در بدن آنان به وقوع مي پيوندد تا بدين وسيله آنان را براي بچه دار شدن آماده کند.
در طي دوران قاعدگي، دختران از طريق واژن خود چند روزي در هر ماه خونريزي دارند. اما اين امر طبيعي است و هر ماه در اغلب زنان و دختران اتفاق مي افتد، به جز در آن دسته از زنان که باردار هستند.
در طي اين دوران زنان از نوار بهداشتي استفاده مي کنند. بيشتر دختران نيز در ابتداي امر از نوار بهداشتي استفاده مي کنند اما بعدها ممکن است از پنبه هاي واژينال که تمپون ناميده مي شوند استفاده کنند. طرز استفاده از آن را نيز مادران و پرستاران به آنان ياد مي دهند.
گروه سني 8 تا 11سال: عادت ماهيانه يا دوران قاعدگي بدين معناست که هر ماه هورمون هايي که از تخمدان هاي يک دختر ترشح مي شود بدنش را آماده ي بارداري مي کند. البته اغلب اوقات بار داري رخ نمي دهد زيرا اغلب زنان تا پايان بيست سالگي نمي خواهند بچه دار شوند.
يکي از اين هورمون ها استروژن ناميده مي شود که موجب ضخيم شدن ديواره ي رحم و آماده شدن آن براي حضور بچه مي شود. اگر زن بار دار نشود نياز نيست که رحم به مدت طولاني منتظر بچه بماند، در نتيجه ديواره ي آن فرو مي ريزد و خونريزي آغاز مي شود و هنگامي که خونريزي متوقف مي شود کل اين دوره دوباره آغاز مي شود. پسران و مردان به دليل نداشتن رحم دوران قاعدگي ندارند.
هيچ کس از زمان دوران قاعدگي يک دختر آگاه نيست و در طي اين دوران، دختر مي تواند تمام کارهايي را که از قبل انجام مي داد انجام دهد؛ کارهايي نظير ورزش کردن و حتي شنا. البته در صورتي که آن قدر بزرگ شده باشد که بتواند از تمپون استفاده کند.
نوارهاي بهداشتي و تمپون ها وسائل راحتي براي گذراندن اين دوران هستند و مانع عبور خون مي شوند. فقط بايد به خاطر داشته باشيد که گه گاه آن ها را عوض کنيد. ممکن است برخي دختران و دوران قاعدگي به درد شکم مبتلا شوند اما اين درد اغلب طولاني مدت نيست.
در حدود پنجاه سالگي دوران قاعدگي زن به اتمام مي رسد و اين امر بدان دليل است که هورمون هاي تنظيم کننده ي دوران قاعدگي ديگر ترشح نمي شود.
منبع: کتاب پرسش هاي کودکان و نحوه پاسخگويي به آنها